Armenië

Vanuit Tbilisi is het maar een rit van 5 uur naar Jerevan, de hoofdstad van Armenië. Ik besluit een uitstapje van een paar dagen te maken en ook dit land te bezoeken. Ondanks dat dit buurlanden zijn, voel ik meteen een cultuurverschil. Jerevan is modern en best mooi, maar alles is groot. Had Tbilisi nog hele wijken met schattig kleine huisjes in een wirwar van steegjes, daar is Jerevan opgebouwd uit grote blokken appartementen aan grote wegen. Een aantal gebouwen zijn mooi en goed onderhouden, maar zelfs in hartje centrum staan blokken die de Sovjet Unie uitademen. Ik voel me dan ook minder thuis in deze stad. Ook dit land is klein en in zijn geheel makkelijk met dagtripjes te bezoeken, dus ik verblijf wel in Jerevan en trek van daaruit het land rond.

De eerste dag richting het oosten, en zodra we de stad uit zijn belanden we in de middeleeuwen. Weg zijn de grote gebouwen, er lopen paarden en koeien over de weg en het leven lijkt zich vooral op traditionele manier voort te bewegen. Overigens zijn het wel de middeleeuwen met een sausje USSR; de wegen delen we buiten de stad voornamelijk met sputterende Lada’s. De rit is prachtig, ook Armenië ligt in de Kaukasus en deze waanzinnige bergketen verveelt geen moment. Ondanks dat ik nu zuidelijker zit dan in Georgië, is het hier een stuk kouder en ligt er een dik pak sneeuw. Na een rit van een uur komen we in een afgelegen kloof terecht, waar een middeleeuws klooster staat: Geghard. Het oudste deel van dit klooster komt uit de 4e eeuw, maar het grootste deel is rond 1215 gebouwd. Het klooster is deels in de bergen uitgehakt en bestaat uit een doolhof van ondergrondse kapelletjes. We lopen hier wat rond, en ik ben zwaar onder de indruk van de verschillende kamers. Er zijn niet alleen simpelweg ruimtes gemaakt, in elke kapel zijn ook nisjes, versieringen en complete sculpturen uitgehouwen. En dat alles uit één stuk rots, er is geen baksteen aan te pas gekomen. Er is geen elektriciteit of moderne verlichting, maar in iedere kapel branden kaarsjes, en dit maakt de rondwandeling bijzonder mystiek. De belangrijkste kapel is buiten de rots gebouwd, en als we hier binnenlopen klinkt er prachtig gezang. Er is echter niemand aanwezig, dus eerst ik denk dat het een bandje is. Dan gaat er achterin een deur open waar nog een kapel achter verscholen zit, en hier is een orthodoxe mis aan de gang! Gehuld in rijkelijk versierde middeleeuwse kleding voeren twee mannen op het altaar al zingend een heel ritueel met de bijbel uit, ondersteund door een vrouwenkoor in een nis aan de zijkant. Het is net of we eeuwen terug de tijd in stappen. Na een tijdje naar de mis te hebben gekeken lopen we buiten het klooster om. Hier in de winter zijn heeft nadelen; het is steenkoud en meerdere uitzichten zijn al verstoord door een dik pak wolken. Dit weegt voor mij echter niet op tegen de voordelen: er zijn weinig andere toeristen (genoeg om leuk aanspraak te hebben, en tegelijkertijd alle hoogtepunten maar met een handjevol anderen te moeten delen), maar bovenal, de sneeuw. Het heeft Armenië veranderd in een sprookjesachtig Winter Wonderland. Dit zien we vooral buiten het klooster. Geghard ligt diep in een kloof, en dit middeleeuwse bouwwerk, omringd door spectaculaire kliffen en onder een dik pak sneeuw, vormt een onwerkelijk mooi plaatje.

Van Geghard rijden we weer terug en maken een stop om traditioneel Armeens brood te proeven. Overal langs de weg zijn simpele afdakjes gebouwd waaronder vrouwen het brood maken. Één vrouw kneedt dikke bollen deeg, een andere vrouw slaat deze bollen plat op een kussen en plakt deze lappen vervolgens in een soort put. Onderin de put brandt een vuur waardoor de wanden erg heet zijn, en een minuut later is het brood klaar. Deze broden zijn gigantisch, en wij krijgen ook een meter brood om te proeven. Het smaakt een beetje naar een superdunne pizza-bodem, lekker!
Hierna rijden we door naar Garni, een heidense tempel uit de Oudheid. Deze ziet er precies zo uit als de Griekse Tempels in Athene, ligt ook bovenop een berg, en is ook omringd door sneeuw. Heel erg mooi, maar vooral ook heel raar om een bouwwerk wat voor mij zo sterk verbonden is met het warme Griekenland in zo’n koude omgeving te zien. Van de stad eromheen is nog maar weinig over, niet meer dan een paar stenen op de grond. Het badhuis is nog wel redelijk intact, er is zelfs een mozaïek van 2000 jaar oud bewaard gebleven! Wat mij betreft niet de meest spectaculaire attractie dus, maar wel heel leuk om gezien te hebben.

De tweede dag ben ik een beetje lui, ik was van plan om naar de kathedraal van Echmiadzin te gaan, de oudste kathedraal ter wereld, maar die wordt gerenoveerd en ze laten nu niemand binnen, dus die sla ik over. Ik hang die dag een beetje rond in Jerevan en ga schaatsen met iemand uit het hostel. In het begin nogal een opgave, het lukt me niet om meer dan een paar centimeter los van de wand weg te gaan. Na 10 minuten besluit ik de schaatsen te verwisselen en dan glij ik zo weg over het ijs. Mijn ego is opgelucht dat het dus aan het materiaal lag en niet aan mij; het is nog niet bepaald Olympisch kunstrijden wat we doen, maar ik ben in ieder geval geen complete idioot.

Dag drie is een bijzonder lange. Vroeg in de ochtend vertrekken we naar Khor Virap, een klooster dicht bij de Turkse grens. In dit klooster heeft een belangrijke heilige 13 jaar opgesloten gezeten, en zijn cel kunnen we bezoeken. In één van de gebouwtjes kunnen we via een smalle tunnel die rechtstreeks naar beneden leidt een flink aantal meters naar beneden klimmen. Onderaan is een kamer van nog geen 15 vierkante meter. Zonder ramen, meters onder de grond. Ik hou het er twee minuten vol en wurm mezelf dan zo snel mogelijk door de tunnel weer naar boven. Dertien jaar daar, zonder enig daglicht of gezelschap. Het is gewoon levend begraven worden. Het klooster zelf is natuurlijk oud en mooi, maar het is vooral het uitzicht op Mount Ararat wat deze plek het bezoeken waard maakt. Deze berg, die volgens onze gids iets met de Ark van Noach te maken heeft (hij spreekt geen Engels dus meer weet ik niet), rijst hoog boven de vlaktes uit. Erheen kunnen we niet, want ondanks dat het een Armeense berg is, ligt zij vandaag de dag in Turks gebied. Van veraf bewonderen dus maar.
Na Khor Virap rijden we door en na een halfuurtje stopt onze chauffeur. “Wine degustation!” een wijnproeverij. Het is 9.30 uur ’s ochtends, dit meen je niet. Maar ja hoor, we gaan echt wijn proeven. En niet een beetje, nee, er verschijnen 12 (!) flessen wijn en cognac op tafel. We krijgen elke keer ongeveer een minuut om de voorgeschotelde wijn te proeven voordat de gids de volgende wijn in wil schenken, waarbij hij bijzonder weinig geduld heeft voor de rustige drinkers (“ok finish. Drink. DRINK!”). De wijnen zijn niet van druiven maar van ander fruit gemaakt, dus we proeven kersen-wijn, framboos-wijn, blauwe bes-wijn en de lekkerste: perzik-wijn. Ik ben bang dat wijn voor mij nu voor altijd verpest is, want wat zijn deze variaties lekker. De sfeer in de groep slaat ook meteen om van afwachtend naar uitgelaten en gezellig, en al hossend stappen we weer in de auto naar de volgende bestemming, de Areni grotten. In deze grotten hebben archeologen bewijs gevonden dat ze een miljoen jaar geleden al door de Homo Erectus werden bewoond, en nu zijn ze bezig met opgravingen van een samenleving die hier 6000 jaar geleden woonde. Ze hebben pas een fractie van de totale gebruikte grotten onderzocht en verwachten de komende jaren nog veel meer te vinden. Toch vormt dit ontdekte deel al een gangenstelsel van zo'n 100 meter, en daar mogen kleine groepjes bezoekers onder leiding van een archeoloog doorheen lopen. Super interessant, en ook een beetje luguber op sommige stukken. Vooral de wijnmakerij waar kinderschedels in de wijnvaten zijn gevonden (waarschijnlijk als offer) is nogal macaber.

Hierna gaan we lunchen bij een lokale familie die voor ons vers vlees boven een vuur roostert en nog een paar liter wijn op tafel zet om de stemming erin te houden. Daarna verder, door weer een andere kloof waar aan het uiteinde weer een ander oud klooster ligt. Deze bestemming, Noravank, had ik wel voorbij zien komen op plaatjes maar kwam mij niet heel bijzonder over en had ik niet zo nodig hoeven bezoeken. Het is dat deze tour daar langs gaat. En wat ben ik daar blij om als we aankomen! Kazbegi was mooi, Geghard een sprookje, Khor Virap intrigerend, maar die vallen in het niet bij Noravank. Dit klooster, met twee kerken, ingeklemd tussen grillig rode rotsen aan de ene kant en intimiderende besneeuwde bergketens aan de andere kant, is onmogelijk mooi. We krijgen gelukkig ruim de tijd van de gids om hier rond te lopen, maar het is niet genoeg. Ik denk dat een week nog niet genoeg is, wat is dit een waanzinnige locatie. Helaas moeten we op een gegeven moment toch verder en dan volgt een lange rit. We rijden naar het diepe zuiden, dicht bij de grens met Iran. Ook hier weer om een klooster op te zoeken, Tatev. Deze ligt zó afgelegen dat we er met een kabelbaan heen moeten. Deze vlucht van bijna 6km staat in het Guiness World Recordbook als langste kabelbaan. We glijden hoog over de bergen, verlaten dorpen en kloosters heen en krijgen uiteindelijk een spectaculair uitzicht over Tatev. Nu is ook dit weer een oud klooster met uitzicht over de bergen dus mijn schrijven valt een beetje in de herhaling, maar ik geniet nog steeds met volle teugen. Ieder klooster heeft zijn eigen karakter en bergen vervelen mij nooit, en het is de lange rit absoluut waard.

Na Tatev begint de lange rit terug naar Jerevan en vanaf daar vertrek ik de volgende dag weer naar Tbilisi. Deze rit is een excursie op zich en rijdt een route waar nog verschillende hoogtepunten als het Sevan Meer te zien zijn, dus die kan ik ook mooi aftikken. Terug in Tbilisi verblijf ik weer in hetzelfde hostel, wat een beetje als thuiskomen voelt, en dan begint het Grote Onderzoek. Verder dan hier had ik nog niet uitgestippeld, en het valt nog niet mee een nieuw plan te trekken. In het noorden ligt Rusland, en daar wil ik niet heen vanwege de kou en het drama van een visum aanvragen. Richting het oosten ligt Azerbeidzjan waarvoor mijn visum is afgekeurd omdat ik het te kort dag heb aangevraagd, maar naar wat ik later hoor sowieso niet had gekregen omdat ik in Armenië ben geweest en Azerbeidzjan is boos op dat land. Verder oostelijk ligt een gebied wat heel hoog op mijn lijstje staat: Oezbekistan, Kazachstan en Kirgizië. Het is daar in januari alleen -15 dus ik wil daar wel heen, maar niet nu. In het zuiden ligt Iran, en ondanks dat het daar de afgelopen week rustig is geweest, geldt nog steeds een negatief reisadvies. Om Iran heen moet ik danwel door Irak, danwel door Afghanistan, dus dat is helemaal geen optie. Eroverheen zou wel kunnen, maar dan moet ik een maand uitzitten in Oman en dat is me te lang. De buurlanden van Oman, Jemen en Saoedi-Arabië, zijn momenteel ook niet bepaald gezellig. Richting het westen, via Turkije of Oekraïne door Europa weer naar huis, zou wel kunnen maar ook daar is het me eigenlijk te koud en dit zijn landen die ik ook kan bezoeken als ik minder tijd heb, ik vind het zonde om deze lange reis daarvoor te gebruiken. Daarbij liggen veel van boven genoemde landen met elkaar overhoop dus moet ik ook verder dan de volgende stap nadenken, want welk land ik ook uitkies, ik mag daarna bepaalde andere landen niet meer in. Wat een infantiel gedoe allemaal. Mijn frustraties bereiken kosmische hoogtes, maar voordeel is wel dat mijn topografie en algemene kennis hard bijgespijkerd worden. Als we dan toch een lichtpuntje moeten benoemen.

Dit uitzoeken kost me uiteindelijk twee dagen, omdat meerdere plannen, waarbij zelfs al vliegtickets en hotels zijn geregeld, toch om één of andere reden weer moeten worden afgeblazen. Uiteindelijk besluit ik alvast om mijn pinpas op Azië in te stellen omdat de kans dat ik die richting op ga het grootste is, en dan vergeet ik in een totale black-out mijn pincode… Pas geblokkeerd. Dit is mijn vierde reis, en ook de vier de keer dat ik gezeik heb met mijn pas. Deden in Argentinië de pinautomaten het niet, was in Guatemala mijn pas geskimd en vorig jaar in Afrika was ik vergeten mijn pas in te stellen en ook geen apparaatje meegenomen om dat ter plekke nog te veranderen. Iedereen heeft zijn eigen tradities, kennelijk is dit de mijne. Inmiddels ben ik dit zo gewend dat ik begin te lachen als de blokkade op mijn scherm verschijnt. De stress blijft uit, ik vind vooral heel grappig. Toch besluit ik maar wel actie te ondernemen en via Facebook weet ik contact met de Rabobank te krijgen die mijn pas deblokkeren (inmiddels weet ik de pincode weer). Op deze manier heb ik het ook vanuit Guatemala opgelost, het is binnen een uur geregeld. Een dikke vette shout-out naar de Rabo, mijn redder op reis! Na deze onderbreking is mijn humeur weer verbeterd en begin ik met frisse moed weer een nieuw plan op te zetten. Nieuw plan, nieuw ticket, op naar de volgende paspoortstempel!